Terug naar Gele Rijders

 

GELE RIJDERS DIE IN SCHIJNDEL ZIJN BLIJVEN WONEN  -  1

 

Hein Memel

 

De nu 90-jarige Harrie Heesakkers herinnert zich dat er bij zijn ouders ook "Gele Rijders" lagen. Een van hen was Hein Memel. "Dè waor unne goeie mins", volgens Harrie. Hij was niet de enige die dat vond. Ook Pieta Smits (geb. 1895) had wel een oogje op de flinke, knappe Hein, afkomstig uit Arnhem, de stad van de "Gele Rijders". Hein Memel, toen 23 jaar oud, vond Pieta ook wel aantrekkelijk en dit resulteerde in "vaste verkering".

Hein trouwde Pieta na zijn diensttijd en bouwde een stuk aan Pieta's ouderlijk huis (hij was timmerman van beroep), waar hij ging wonen met Pieta.

Hij ging werken op de Molenheide. Ze kregen samen 6 kinderen. Helaas stierf Pieta reeds op de jonge leeftijd van 38 jaar.

 

Hein heeft zich vrij snel opgewerkt tot aannemer en zette samen met van Geffen uit Eerde een eigen bedrijfje op.

Hij hertrouwde met Caroline ]. Cornelissen, de weduwe van Daan (Daontje) Hermes, die reeds 3 kinde­ren had.

Hij restaureerde een cafeetje aan het Kerkpleintje bij de Sint Servatiuskerk en runde dit gezellige kroegje tot net na de bevrijding, oktober 1944.

Tijdens de granaatweken sloeg ook bij Hein het noodlot toe.

 

 

 

 

 

Afd.48  Hein Memel

 

 

Ajb.49  Het café van Memel aan het Kerkplein.

Op de achtergrond bakkerij Doyen waarover Rambonnet spreekt bij ajbeelding 46.

 

Terwijl het bevrijdingsleger Schijndel binnentrok beschoten de Duitsers panden in de Kerkstraat. De 12-jarige dochter van Hein kwam daarbij om het leven, evenals de toen 2-jarige tweeling van Jan Kuenen-Bosmans.

 

 

Afb.50 Hoewel deze ajheelding niet rechtstreeks op het verblijf van de "Gele Rijders" in Schijndel

slaat is zij voldoende illustratief om de sfeer van die tijd te proeven. De geadresseerde

D. Hermes was trouwens de eerste echtgenoot van de tweede vrouw van Hein Memel.

 

Dorus Martens

 

In het Wijbosch was ook "Gele Rijder" Dorus Martens (15-02-1897) ingekwartierd. Hij was de jongste van de in Schijndel achtergebleven "Gele Rijders". Hij was afkomstig uit EIst en gelegerd bij boer Steenbakkers waar hij "unne goeien aard" had. Wellicht had dochter Jana (Adriana) daaraan bijgedragen. In ieder geval huwde hij haar.

Doruske begon een betonbedrijf in de Stationsstraat (nu ter hoogte van Plein 1944). Het waren voornamelijk "putringen" die hij fabriceerde.

Helaas zijn tijdens de granaatweken en de beschietingen in 1944 werkplaats en woning totaal afgebrand en is met de inboedel ook alle fotomateriaal in vlammen opgegaan. Wij vonden dat ook van hem een foto niet mocht ontbreken. Daarom van hem een foto - die later gemaakt is – in een "leidende" rol, tijdens een optocht ter gelegen­heid van een bevrijdingsfeest (?).

 

 

Afb.51  Dorus Martens tijdens een optocht

 

Vooral het eerste jaar na de oorlog werd de bevrijding van Schijndel groots gevierd. Het is waarschijnlijk bij zo'n viering (oktober 1945) dat Dorus hier een groep met een zoge­naamde "praalwagen" begeleidt.

 

Ook Dorus verloor al vroeg zijn vrouw Jana en bleef achter met       4 kinderen.

Hij hertrouwde in 1956 met de weduwe Antonia van Doorn-van der Sanden, met wie hij hier op de foto staat.

Hij stierf in 1966 op 69-jarige leeftijd ten gevolge van een verkeersongeval.

 

 

 

 

 

 

 

Afb.52  Dorus Martens

 

 

Ongetwijfeld waren er in het Wijbosch nog meer "Gele Rijders" gelegerd. Bij ons zijn echter geen verdere namen of adressen bekend dan die hiervoor reeds vermeld zijn.

Toch was bijna de hele groep Artillerie Munitie Trein in het Wijbosch ingekwartierd. Het Wijbosch met aansluitend een gebied in Eerde, wat in die jaren nog voor een deel bij Schijndel hoorde, was voor het houden van oefeningen uitermate geschikt. Het was een zeer heuvelachtig zandgebied met veel bosschages.

 

Willem van Woezik

 

Of er in het Hermalen "Gele Rijders" gelegen hebben is ons niet bekend. Wel weten we dat er gelegerd waren bij van Boxtel op de Schoot. Een van hen was Willem van Woezik, soldaat bij de Rijdende Artillerie.

Willem was geboren in Wijchen op 20 augustus 1892 en toen hij in Schijndel gelegerd was was hij bijna 24 jaar oud.

Aanvankelijk was hij ingekwartierd in de boerderij van van Boxtel, maar al snel had hij ontdekt dat er bij de buren een zeer aantrekkelijke deerne rondliep die ook hem wel­willend toelachte. Willem dacht toen: dat moet anders kunnen en hij rustte niet voor­dat de kwartiermeester hem overplaatste naar de boerderij van Verhoeven-Venmans op de Schoot. Nu was hij waar hij zijn wilde. De liefde tussen dochter Marie en Willem bloeide snel op en Willem liet er geen gras over groeien. De moeder van zijn geliefde was echter niet van plan haar dochter al af te staan. Dit leidde er toe dat Willem het veld moest ruimen en weer werd overgeplaatst, nu naar de boerderij van van Rooij op de Keur. Maar Willem was niet te temmen. Hij had al vaker voor hetere vuren gestaan, zoals we lezen in zijn levensloop die gemaakt is ter gelegenheid van zijn vijftigjarig huwelijksfeest en waarvan we hier twee fragmenten laten volgen:

 

        "Van maandag tot zaterdag hetzelfde liedje!!

        Maar dan …. kwam het verlof in zicht.

        Opgedoft in vol tenue met kolbak,

        werden danszaal en café's ontwricht.

            

        De ontwrichting vond plaats op Nijmegen kermis

        en wel bij Frans Rutten in de Ziekenstraat.

        Daar werd gedanst en alles ging prima,

        totdat plots een "Gele Rijder" bij de ingang staat.

 

        Voor zo'n vent en zo'n uniform

        vielen alle jonge blommen in zwijm.

        Ze lieten hun vrijers onmiddellijk schieten,

        die bink daar werkte gewoonweg als lijm.

 

        Hee!! Maar dat namen de vrijers niet,

        die waren jaloers en barstten van nijd.

        Er is toen geknokt, nie al te zuinig,

        totdat ieder op apegapen leit".

 

Het tweede voorval speelt zich in Schijndel af:

                  

        "In 1916 ging 't regiment verkassen

        van Arnhem ging het naar Schijndel toe.

        Ingekwartierd bij de familie Verhoeven

        werd hij al gauw verliefd, en hoe!

            

        Eens wilde hij zijn liefde verklaren

        en nam een duik door het opkamer-raam.

        Maar schoonmama stond op wacht in het donker

        om te verdedigen haar dochter's naam!

       

        De schop tegen zunnen bol kwam onverwacht

        en hij duikelde weer naar buiten.

        In dolle drift sloeg ie de ruiten in puin

        dat kostte 'm bloed maar ook duiten".

 

Ook nu trad hij kordaat op en wachtte niet tot het einde van zijn diensttijd. Op 30 april 1918 trouwde hij zijn Marie. Dit huwelijk zou maar liefst 62 jaren duren!

Uit zijn diensttijd is slechts één, zwaar beschadigde, foto boven water gekomen. We zien hem daar zitten in het midden, boven op de putrand.

 

 

Afb.53  Wil/em van Woezik in het midden, zittend op de putrand

 

Na zijn diensttijd nam Willem zijn oude beroep van metselaar weer op. Later werd hij aannemer en vader van maar liefst 9 kinderen.

In de borderellen van notaris van Beverwijk ontdekten we dat Willem een stuk bouw­land kocht aan de Schoot. Daar bouwde hij zijn eigen "nis", waar hij met zijn Marie tot op zijn oude dag bleef wonen.

Willem hield van een goed leven. Hij is maar liefst 87 jaar geworden, waarvan hij er 62 met zijn Marie heeft doorgebracht.

Hij overleed op 3 januari 1980. Zijn vrouw, geboren op 16 augustus 1887, stierf op 13 maart 1987.

 

 

Afb.53  Wil/em en Marie bij hun 60-jarige bruiloft

 

Afgaande op de verkregen informatie zijn er geen aanwijzingen dat er in het Elde, de Borne en Oetelaar "Gele Rijders" hebben gelegen. Ook niet in het Olieëind, het Lieseind of de Molenheide. Voor zover we konden nagaan waren ze vrijwel allemaal dicht bij de kom van Schijndel ingekwartierd.

 

Willem Bijsterbosch

 

In de Hopstraat was op de boerderij van Janus Verhagen, oftewel Januske den Otter, sol­daat Willem Bijsterbosch gelegerd. Hij was geboren in Uilenburg bij Apeldoorn op 16 augustus 1890 en toen hij in Schijndel gelegerd werd was hij 26 jaar oud.

Van huis uit was Willem landbouwer, dus de omgang met paarden was hem zeker niet vreemd.

Ook deze Willem had al vrij snel een meisje gevonden in Schijndel, waarmee hij binnen het jaar trouwde. Zijn uitverkorene was Drieka van Lijssel en hij trouwde haar op 14 mei 1917. Helaas is er van Willem Bijsterbosch geen foto waarin hij in dienstkleding opstaat.

We plaatsen daarom een foto die gemaakt is ter gelegenheid van zijn 25-jarig huwelijk. De foto  toont ons zijn hele gezin en u begrijpt wel dat Willem flink heeft moeten aanpakken om voor zijn gezin de kost te verdienen.

 

 

Afb.55  Wil/em Bijsterbosch met zijn gezin ter gelegenheid van zijn 25-jarig huwelijk.

De hinderen zijn: Adrie, Jan, Jaan, Harry, Til, An, Jo, Jet, Mien, Grad en PieL

 

Willem nam dan ook van alles aan in een periode waarin het economisch moeilijk was. Hij vervoerde bomen, verkocht - of zoals dat toen heette - ventte met petroleum en heeft ook een tijd in de hoepelmakerij van Janus Steenbakkers (den Diets) gewerkt.

Een alleraardigste foto van zijn vroegere woning troffen we aan bij een van de kinderen.

Het is het huisje aan de Boschweg E44 waarin het gezin Bijsterbosch jarenlang gewoond heeft.

 

 

Afb.56  Het huis van de familie Bijsterbosch

 

Willem woonde daar niet alleen, maar had er ook een winkeltje bij. Daar hielp zijn vrouw Drieka meestal de klanten. Maar zoals met meer huizen het geval was moest het huisje plaats maken voor de verbetering van de provinciale weg. Het gezin Bijsterbosch verhuisde toen naar de Jan van Galenstraat.

Ondanks zijn harde werken - of misschien wel juist daardoor - bereikte Willem de respec­tabele leeftijd van 85 jaar. Zijn vrouw, geboren op 23 november 1894, overleed op 26 augustus 1954.

 

Herman Kraayvanger

 

In de Hopstraat was ook de huzaar-brigadier Herman Kraayvanger ingekwartierd.

Hij werd geboren op 8 okto­ber 1891 te Well bij Didam. Zijn inkwartieringsadres was de boerderij van van de Akker. Herman was al een beetje aan het Brabantse leven gewend, want al voor zijn oproep werkte hij als landbouwer in Bladel.

Het boerenleven trok hem wel en om als boer goed te kunnen werken kun je maar het beste een vrouw kiezen die daar ook verstand van heeft. Herman vond zo'n vrouw bij Sjef van Liempd in het Elschot. Op 3 juli 1919 trouwde hij met diens doch­ter Marie. Hoewel "het boe­ren" veel werk betekende, zeker als daar de kost voor elf kinderen mee verdiend moet worden, wist Herman Kraayvanger toch nog tijd vrij te maken voor zijn hobby: paarden.

 

Afb.57 Herman Kraayvanger, geboren 8-10-1891,

           overleden op 16-02-1974.

 

Samen met de Graaf, Verhagen en van de Spank richtte hij de rijvereniging "Het Ros Beijaard" op. De leden van deze vereniging sleepten veel prijzen in de wacht.

"Het Ros Beijaard" had niet alleen in Brabant, maar ook ver daarbuiten een goede naam. Tijdens ons "speurwerk" troffen we bij een van de dochters van Herman, Riek Steenbakkers-Kraayvanger, een hele collectie foto's aan uit Herman's diensttijd. Helaas moesten ook in dit geval veel vragen, die bij het zien van de foto's opkwamen, onbeantwoord blijven.

 

  

 

 

 

Afb.58  Herman met verlof aan zee met een ons onbekende maat -  Afb. 59 Herman op verlof, mogelijk in Well

 

 

Afb.60  deze foto is waarschijnlijk genomen bij de fam. van Liempd in het Elschot, nu Hopstraat.

Herman staat rechts.

 

Marie, de vrouw van Herman, heeft zich nogal verdienstelijk gemaakt als zelatrice van charitatieve instellingen. In de mappen van van Bokhoven (een heemkundige collectie over Schijndel, verzameld door oud gemeente-secretaris A. van Bokhoven), komen we haar naam nog tegen in een programma van een H. Kindsheidsoptocht op 10 juli 1913.

Herman overleed op 16 februari 1974, dus ruim 82 jaar oud. Zijn vrouw Marie, gebo­ren op 26 augustus 1895, overleed op 21 november 1988.

Ondanks het drukke leven op de boerderij en met haar grote gezin was ze dus maar liefst 93 jaar geworden. Zij mocht dus met recht een sterke vrouw genoemd worden!

 

Hend Looman

 

De volgende persoon in de rij van "Gele Rijders", althans voor zover ze in Schijndel zijn blijven wonen, is soldaat (huzaar) Hendrikus Looman.

Evenals de meeste "Gele Rijders" is hij ook afkomstig uit Gelderland, en wel uit Didam. Hij werd daar geboren op 8 juli 1889. Hend was de "nestor" van de Schijndelse "Gele Rijders". Hij was 27 jaar en daarmee de oudste van de "Gele Rijders" die zich later in Schijndel vestigde.

Voordat Hend in dienst kwam was hij een poos koetsier. Of dat in Didam, in Lent of elders was is niet bekend. Hend schijnt in die periode nogal eens "verhuisd" te zijn. Later is hij ook nog particulier chauffeur geweest. Volgens zijn kinderen waarschijnlijk van een arts.

Ook Hend had hier in Schijndel zijn meisje rap gevonden. Maar wat wil je, als je inge­kwartierd wordt bij een boer die een knappe dochter thuis heeft.

 

Zijn uitverkorene was Anna Dirks, die woonde op de Houterdsedijk E 80. Zij was geboren op 4 maart 1895. Hend en Anna trouwden op 3 juli 1917. Waar zij gedu­rende hun eerste huwelijks­jaren gewoond hebben is niet duidelijk.

Mogelijk was dat in de Hoofdstraat, in het huisje waar nu de boombeeldhou­wer Jan Verhagen woont.

Later zijn zij gaan wonen op het "thuisadres" van Anna, dat toen Houterdsedijk 14 was gaan heten.

 

Hend is in Schijndel zo'n beetje in zijn "stiel" gebleven. Hij bleef in het "transport" en zijn paard was daarbij onontbeerlijk. In de beginperiode vervoerde hij van alles voor de boeren, o.a. hooi, stro en mest. Ook vervoerde hij kolen, die hij dan afhaalde van het laadstation Schijndel aan de spoorbaan Boxtel-Gennep.

 

 

 

 

Afb.61 Hend Looman

 

 

Hend vervoerde ook veel vrachten voor de plaatselijke Boerenbond. Verder had hij een groot aandeel in de aanvoer van stenen voor de Boschwegse kerk, de O.L.V. van Altijddurende Bijstand die in 1928 werd gebouwd.

Noemden we Hend Looman de "nestor" van de “Gele Rijders”, hij is niet de oudste geworden. Hij stierf op 25 september 1957 en werd dus slechts 68 jaar oud.

 

 

 Terug naar Gele Rijders